Nieuwe ontwikkelingen in Oogzenuw Regeneratie – Interview met Petr Baranov
We hebben in juni 2024 een interview gehad met Dr. Petr Baranov, een onderzoeker aan het Schepens Eye Research Institute van Mass Eye and Ear, die werkt aan de ontwikkeling van celvervangingstherapie voor glaucoom en optische neuropathieën.
Bij ADOA is oogzenuwbeschadiging de primaire oorzaak van gezichtsverlies. Bij sommige individuen is de progressie van ADOA ernstig, wat leidt tot een aanzienlijk verlies van oogzenuwcellen. Dit resulteert in slechts 5-10% resterend zicht. Bij deze individuen zouden behandelingen gericht op het vertragen of stoppen van de ziekte weinig baat hebben. Echter, het regenereren of vervangen van de oogzenuwcellen zou mogelijk het zicht kunnen herstellen. We volgen deze ontwikkelingen al geruime tijd, zie ook aflevering 11 van de Weg naar Behandeling.
Bij ADOA worden de Retinale Ganglion Cellen (RGC of oogzenuwcellen) beschadigd, dit zijn de cellen die verantwoordelijk zijn voor het doorgeven van visuele informatie aan de hersenen. Dr. Baranov besprak het doel van zijn laboratorium om deze cellen te vervangen en opnieuw aan de hersenen te koppelen. Hij legde uit dat er in het verleden veel enthusiasme was over het injecteren van stamcellen in het oog van een persoon om het zicht te herstellen, maar het idee om simpelweg stamcellen in een oog te plaatsen werkte niet en veroorzaakte in veel gevallen permanente schade. Daarom kunnen klinieken die stamceltherapieën aanbieden om het zicht te herstellen zeer gevaarlijk zijn. In plaats daarvan werkt het laboratorium van Dr. Baranov aan celvervangingstherapie, die anders werkt.
RGC-vervangingstherapie houdt in dat een bloedmonster wordt genomen, de bloedcellen worden omgezet in pluripotente stamcellen en deze vervolgens worden omgezet in retinale organoïden (3D-structuren die zullen uitgroeien tot RGC’s). Deze in het laboratorium gekweekte retinale organoïden kunnen dan in het oog worden getransplanteerd. Dit is experimenteel gedaan bij muizen, maar simpelweg een retinale orgaanoïde in een muis transplanteren is niet genoeg voor de muis om te zien. De grootste uitdaging is om uit te vinden hoe deze nieuwe cellen zowel aan het oog als aan de hersenen kunnen worden gekoppeld. Het werk van Dr. Baranov’s laboratorium omvat het creëren van de juiste micro-omgeving voor deze nieuwe cellen om te groeien. Hij vergelijkt dit met de manier waarop een zaadje niet kan groeien zonder de juiste bodem; zo heeft een cel ook de juiste omstandigheden nodig om te groeien en verbindingen te vormen.
Dr. Baranov benadrukte dat cellen niet van de aangetaste persoon hoeven te komen en dat bloed van een gezonde donor in plaats daarvan kan worden gebruikt. Deze aanpak maakt het mogelijk om gestandaardiseerde cellen te creëren en te gebruiken die voor elk individu kunnen worden gebruikt. In wezen kunnen de cellen van een enkele gezond persoon worden geïmplanteerd in duizenden patiënten (inclusief die met ADOA, evenals die met glaucoom of andere optische neuropathieën). Voor farmaceutische bedrijven heeft het gebruik van gestandaardiseerde cellen grote voordelen, omdat deze aanpak leidt tot eenvoudigere kwaliteitscontrole en snellere goedkeuringsprocessen. Het gebruik van donorcellen zou waarschijnlijk slechts minimale of lokale immuun-suppressie vereisen (onderdrukking van het immuunsysteem, zodat de lichaam de geïmplanteerde cel niet uitstoot). Dit komt omdat het oog wordt beschouwd als “immuun-geprivilegieerd,” wat betekent dat de normale immuunrespons van het lichaam beperkt is binnen het oog.
Wat betreft de volgende stappen van het laboratorium, is de hoop om van dierstudies naar mensen over te stappen. Hoewel dierstudies vaak kunnen laten zien of een therapie veilig zal zijn, kunnen ze niet altijd voorspellen of die behandeling effectief zal zijn. Vanwege de technologie en processen die betrokken zijn, kan het onderzoek alleen voortgaan met voldoende financiering, en Dr. Baranov is actief bezig met het inzamelen van geld om hun onderzoek voort te zetten. Hoewel een tijdlijn moeilijk te voorspellen is, is de hoop dat menselijke proeven binnen de komende 4-5 jaar kunnen beginnen. Dr. Baranov vermeldde ook dat zijn laboratorium niet het enige is dat aan deze aanpak werkt, en dat hij samenwerkt met veel andere onderzoekers en organisaties die aan verschillende aspecten van het project werken.
Regeneratie is een radicaal nieuwe aanpak die niet gericht is op het repareren van bestaande cellen, maar eerder op het vervangen ervan door nieuwe, gezonde cellen. In die zin is het anders dan andere benaderingen die alleen proberen de ziekte te vertragen of te stoppen, zoals neuroprotectie, RNA- en gentherapieën (die nog steeds gunstig zijn voor diegenen met resterend zicht). Dit is een zeer spannende ontwikkeling en we zullen het werk van Dr. Baranov in de komende jaren blijven volgen!
Samenvatting van de bijeenkomst door Peter en Olivia
